Taşkın riski oluşturan Terme Çayı güzergahı imar planına işleniyor

Samsun’da sürekli taşkınlara yol açan Terme Çayı güzergahı için DSİ 7. Bölge Müdürlüğü görüşü doğrultusunda hazırlanan imar planı değişikliği teklifi Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi’nde görüşülecek.

Samsun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan, Terme ilçe merkezi taşkın etki alanları ile ilgili ve Terme Çayı ile ilgili teknik rapor, Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi’nde gündeme alındı. erme ilçesi sınırlarında, DSİ 7. Bölge Müdürlüğü’nün görüşü doğrultusunda, Terme Çayı güzergahının imar planlarına işlenmesine ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği hazırlandı. Söz konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ve plan açıklama raporu, 3194 sayılı İmar Yasası’nın 8b ve 5216 sayılı Yasa’nın 7b ve 7c maddeleri uyarınca, Büyükşehir Belediye Meclisi ?Ağustos Ayı Toplantısı’na sunuldu. Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı Yasin Çakır tarafından meclis gündemine getirilen madde, daha kapsamlı araştırılmak üzere ilgili komisyona havale edildi.

Terme ilçe merkezi taşkın etki alanları ile ilgili teknik rapor

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan teknik raporda şu ifadelere yer verildi:

“DSİ Genel Müdürlüğü’nce Samsun sınırları içerisindeki Havza Hacıosman Deresi, Terme-Terme Çayı ve 19 Mayıs ilçe merkezi içerisinden geçen 10 adet yan derenin çalışması yapılmıştır. Bu amaçla; Samsun Havza, Terme ve 19 Mayıs ilçe merkezlerindeki derelerin taşkın tehlike alanlarının belirlenmesi ‘mühendislik hizmetleri işi’ ihale edilmiş ve çalışmalar 27 Ağustos 2013 tarihinde bitirilmiştir. Çalışmalar sonucunda taşkın risk ve yönetim planlarına altlık teşkil edecek ‘taşkın tehlike ve derinlik haritaları’ elde edilmiş ve rapor sonuçlan ilgili belediyelerince paylaşılmıştır. Belediyelerden rapor sonucu ortaya çıkan risk sonuçlarına ve tehlike alanlarına uyulması istenilmiştir. 9 Temmuz 2012 tarihinde Terme Çayı’nda meydana gelen taşkın, yapılan taşkın modelleme çalışmalarını ve sonuçlarını doğrulamış ve kalibrasyonunu yapmıştır. Terme çayının geçtiği Salıpazarı ilçesinde 990 m3/s olarak hesaplanan anlık pik debinin Terme ilçesinden 510 m3/s olarak geçtiği tespit edilmiştir. Terme şehir merkezine gelen 500 m3/s’lik debi dere yatağında tam dolu akım olarak geçmiştir. Bu durumda Terme Çayı’nın Terme ilçe merkezindeki yatak kapasitesi 500 m3/s’dir. Terme Çayı’nın 500 yıllık tekerrürlü taşkın pik debisi, Q500=1518.21 m3/s’dir. Bu durumda Terme ilçe merkezindeki Terme Çayı’nın yatak kapasitesi, mevcut ıslah tesisleri ve köprüler ile birlikte düşünüldüğünde yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. DSİ tarafından Terme ilçe merkezinin taşkın riskinin ortaya çıkarılmasına müteakiben erken uyarı sistemi (3 adet) kurulmuştur. İlk anda Terme ilçe merkezinde taşkından dolayı can kaybının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Salıpazarı ilçe merkezinden 990 m3/s olarak ölçülen ve Terme ilçe merkezinde 510 m3/s olarak tespit edilen debinin azılmasının nedeni, gelen taşkının ötelenmesidir. Terme ile Salıpazarı arasında taşkının ötelenmesini sağlayan doğal eski ırmak yataklarıdır. Taşkının depolanarak ötelenmesini sağlayan bu bölümler Dibekli ve Köybucağı Mahalleleri civarındadır. Ayrıca 30 Haziran 2006 tarihinde Terme Çayı’nda meydana gelen ve Q=888 m3/s olarak ölçülen taşkın pik debisi sonucu; Terme ilçe merkezinde 124 adet iş yerini su basmış, ayrıca membasında ıslahsız kesimlerde de tarım alanlarında taşkın zararları meydana getirmiştir.”

Terme Çayı’nın genişliğinin 50 metreden 80 metreye çıkartılması hedefleniyor

Raporda ayrıca, “Terme ilçe merkezinin ve arazilerinin taşkın risklerinin belirlenmesi sonucu DSİ tarafından erken uyarı sisteminin tesisinden sonra Terme Çayı ve yan kollarının yukarı havzasının da inceletmek riskin azaltılması ve kaldırılması amacıyla ihale yapılmış olup, çalışmalar devam etmektedir. Bu amaçla proje kapsamında 1. alternatif: Terme Çayı yan kollarında 4 adet taşkın öteleyici sel kapanı, Köybucağı Mahallesi’nde biriktirme havuzu, Dibekli Mahallesi’nde geciktirme havuzu, Çardak Mahallesi civarında Karaboğaz kanalına derivasyon. 2. alternatif ise Terme ilçe merkezinde karayolu köprüsü İle membaya doğru Terme Çayı’nın genişletilmesi (mevcut 50 metreden 80 metreye çıkarılması). Terme Belediye Başkanlığı’nca taşkın riskinin ortadan kaldırılması için revize imar planı çalışmaları başlatılmış ve bu kapsamda mevcut yapıların yıkılarak Terme Çayı yatağının genişletilmesi çalışmaları sürdürülmektedir. İnceleme alanında Terme ilçe merkezi şehir içi köprüsü civarında Terme Çayı’nın ıslahlı yatak genişliğinin revize imar planı ile genişletilmesi sonucu yatak ve işletme yolu içinde kalan alanda komisyonumuzca gözlemsel olarak yapılan inceleme sonucunda 7 kata kadar 32 adet betonarme ve 2 kata kadar 3 adet yığma olmak üzere toplamda 35 adet yapı tespit edilmiştir. Bu yapıların kentsel dönüşüm kapsamında yıkılarak daha güvenli alanlarda yeniden yapılmalarının sağlanması gerekmektedir. Ayrıca Terme Belediye Başkanlığı’nca turizm amaçlı çalışmalar yapılmaktadır. Bu amaçla TCK Köprüsü ile Karadeniz arası bölüm rekreasyon ve turizm alanı olarak planlanmaktadır. Terme ilçe merkezi içindeki Teme Çayı’nın TCK Köprüsü ile membaya doğru olan bölümünde ise hem taşkın riskinin azaltılması hem de turizm amaçlı rekreasyon çalışmaları için ırmak yatağının genişletilmesinin sağlanması gerekmektedir” denildi.

Sonuç ve öneriler olarak ise raporda şu değerlendirmeler yapıldı:

“DSİ tarafından yapılan yukarı havza çalışmalarının ilk sonuçlarına göre yukarıda belirtilen çalışmaların tamamı düşünüldüğünde bir çözüm ortaya çıkmaktadır. Tek başına bir yöntemin çözüm olamayacağı anlaşılmaktadır. Komisyonumuzca yapılan incelemeler neticesinde;

Alternatif 1: DSİ tarafından yapılan riskin azaltılması ve önlenmesi amacıyla yapılan Terme Çayı yan kollarında 4 adet taşkın önleyici sel kapanı, Köybucağı Mahallesi’nde biriktirme havuzu, Dibekli Mahallesi’nde geciktirme havuzu, Çardak Mahallesi civarında Karaboğaz kanalına derivasyon,

Alternatif 2: Terme ilçe merkezinde karayolu köprüsü ile membaya doğru Terme Çayı’nın genişletilmesinin (mevcut 50 metreden 80 metreye çıkarılması) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yazısı gereği 6306 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesinin uygun olacağı kanaatine varılmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın söz konusu 18 Eylül 2014 tarih ve 7420 sayılı yazısına istinaden Samsun sınırlan içerisinde taşkın etki alanlarına yönelik çalışmalar 6306 sayılı Kanun kapsamında komisyonumuzca devam etmektedir.”

Terme Belediyesi sınırlarında DSİ 7. Bölge Müdürlüğü’nün görüşü doğrultusunda, “Terme Çayı Güzergahının İmar Planlarına İşlenmesine Yönelik Nazım ve Uygulama İmar Planı Değişikliği Teklifi” önce komisyonda, daha sonra da mecliste görüşülecek.